Η ροδιά, με τα θαυμαστά άνθη της και τους ιδιόμορφους καρπούς της, κατάγεται από την Κεντρική Ασία και συγκεκριμένα από την Περσία. Η φήμη της και η καλλιέργειά της εξαπλώθηκαν στην υπόλοιπη Ασία, στην Αφρική αλλά και στη Μεσόγειο χάρη στους Φοίνικες και στους Άραβες εμπόρους.
Η ροδιά φύεται στη χώρα μας από την αρχαιότητα, γεγονός που αποδεικνύεται τόσο από την αναφορά που κάνει ο Όμηρος για την καλλιέργεια του φυλλοβόλου αυτού δέντρου στους κήπους του βασιλιά Αλκίνοου, όσο και από πηγές που επιβεβαιώνουν τη χρήση της φλούδας της ροδιάς στη βυρσοδεψία αλλά και τις ευεργετικές – θεραπευτικές ιδιότητες του καρπού της, ως δείγμα ομορφιάς και μακροζωίας. Η συμβολική του αξία φαίνεται και από το γεγονός ότι ήταν ένα από τα επτά αντικείμενα που επεδείκνυε ο Ιεροφάντης σε όσους επρόκειτο να μυηθούν στα Ελευσίνια Μυστήρια.
Συναντάται σε Αιγυπτιακούς παπύρους ως μέρος ενός ταφικού τελετουργικού αφού οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι το έθαβαν μαζί με τους νεκρούς τους για να εξασφαλίσουν την αιωνιότητα. Το έθιμο αυτό μαρτυρείται και στην Ηπειρωτική Ελλάδα (16ος – 9ος αι. π. Χ) όπου αποτελούσε προνόμιο των εύπορων τάξεων.
Ιδιαίτερη μνεία για το αρχαιότερο καλλιεργούμενο δέντρο γίνεται και στην Παλαιά Διαθήκη. Ειδικότερα, στο Χριστιανισμό παραπέμπει στην αιδημοσύνη, στην ελπίδα, στη συμφιλίωση με τον θάνατο και στην ευλογία για εύφορη γη ενώ στο Βουδισμό το ρόδι λατρεύεται ως ιερό φρούτο. Συνήθης ήταν, επίσης, η χρήση του ως διακοσμητικό στοιχείο σε ναούς και σε μανδύες ιερέων.
Αναρίθμητοι είναι οι μύθοι που περιβάλλουν το πανάρχαιο φρούτο και το συσχετίζουν με τη ζωή, την αναγέννηση και τον θάνατο με τον πιο ξακουστό εκείνο της Περσεφόνης: ο θεός Πλούτωνας της έδωσε να φάει καρπούς ροδιού που συμβόλιζαν τον γάμο για να εξασφαλίσει την επιστροφή της στον Άδη.
Ακόμα και στις μέρες μας θεωρείται κυρίαρχο έμβλημα της ελληνικής λαογραφίας. Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα, το οποίο είχε αφετηρία την Πελοπόννησο και αργότερα υιοθετήθηκε από τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας μας, είναι εκείνο που θέλει τους λαμπερούς κόκκινους σπόρους του ροδιού σκορπισμένους στο κατώφλι του σπιτιού ανήμερα της Πρωτοχρονιάς. Για πολλά χρόνια, σύμφωνα με την παράδοση, υποδεχόμαστε το νέο έτος σπάζοντας ένα ρόδι για «γούρι», με την προσδοκία να χαρίσει στο κάθε σπίτι ευτυχία, ευημερία, υγεία, τύχη και αφθονία.
Λίγο αφότου σπάσατε το δικό σας ρόδι, λοιπόν, με την ελπίδα το 2021 να πραγματοποιήσει τις ευχές σας, ακούστε μερικά από τα τραγούδια που αναφέρονται στον καρπό που συνοδεύει αλληγορικά την ανθρώπινη παρουσία πάνω στη Γη από την προϊστορία μέχρι και σήμερα.
1) Σπασμένο ρόδι – Άγγελος Θεοδωράκης,Βασίλης Παπακωνσταντίνου (2020)
2) Η ροδιά – Αναστασία Μουτσάτσου (2020)
3) Η κουρδιστή ροδιά – Babo Koro (2019)
4) Το ρόδι – Βικτωρία Ταγκούλη (2019)
5) Η ζωή μου ρόδι – Σαββέρια Μαργιολά (2016)
6) Η ροδιά και η καρδερίνα – Γιώργος Αετόπουλος (2014)
7) Το ρόδι – Ελένη Τσαλιγοπούλου (2007)
8) Το αίμα του ροδιού – Χειμερινοί Κολυμβητές (2005)
9) Το ρόδι – Καλλιόπη Βέτα (2005)
10) Ρόδι – Μαρία Δημητριάδη (1981)
11) Κλαδί ροδιάς – Άννα Βίσση (1977)
12) Θα γίνω χαμηλή ροδιά – Έλενα Κωστή (1976)
13) Η ροδιά – Γιώργος Νταλάρας (1971)
14) Ροδιά τετράκλωνη – Μαίρη Λίντα (1959)
15) Ροδιά μου – Αρσένης Στεργίου (παραδοσιακό Ηπείρου)
+1 Bonus τραγούδι – Ρόδι – Κατερίνα Κυρμιζή (2001)
Το αφιέρωμα στο “Ρόδι” της Κατερίνας Κυρμιζή, αποτέλεσε και το ερέθισμα για την δημιουργία αυτής της ιδιαίτερης λίστας!
Συντάκτρια: Ελπίδα Μηλιώτη