“Για μένα η ποίηση δεν ήταν μόνο ένας σκοπός αλλά ένα πάθος. Και τα πάθη θά ‘πρεπε νά ‘ναι σεβαστά”
Edgar Allan Poe
Ο Edgar Allan Poe γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1809 και πέθανε στα 40 του χρόνια, το 1849.
Υπήρξε ένας άνθρωπος με πάθη -κι όχι μονάχα αυτό της ποίησης αλλά και πάθη καταστροφικά.
Ωστόσο, υπήρξε και μια ιδιοφυία, που δεν δίστασε να κοιτάξει κατάματα τους δαίμονες που κατέτρωγαν την ψυχή του, πάλεψε μαζί τους και τους μετουσίωσε σε τόσο μεγάλης λογοτεχνικής αξίας έργο, που σήμερα – 213 χρόνια μετά τη γέννησή του – εξακολουθεί να εμπνέει τόσο το έργο όσο και η ίδια του η προσωπικότητα.
Για την ημέρα των γενεθλίων του Edgar Allan Poe, επιλέγουμε 5 ελληνικά τραγούδια με έμμεση ή άμεση αναφορά στον ίδιο και το έργο του.
Από την Αντιγόνη Καριπίδου
Αλκίνοος Ιωαννίδης “Edgar Allan Poe” (Μουσ. στ. Αλκίνοος Ιωαννίδης)
Αίμα και τα γραφτά του
μα πότισαν κρυφά του
της ομορφιάς τη γλάστρα
για να φυτρώσουν τ’ άστρα
Δημήτρης Μητροπάνος “Σαν πλανόδιο τσίρκο” (Μουσ. Θάνος Μικρούτσικος, στ. Άλκης Αλκαίος)
Ελλάδα Βέμπο μου και Μαίριλιν Μονρόε
Ελλάδα Ελύτη μου και Έντγκαρ Άλλαν Πόε
Ελλάδα μάγισσα, παρθένα και τροτέζα μου
Ελλάδα Τούμπα, Αλκαζάρ και Καλογρέζα μου
Δημήτρης Ζερβουδάκης – “Γράμμα σ’ έναν ποιητή” (Μουσ. Δημήτρης Ζερβουδάκης, Ποίηση Νίκου Καββαδία)
Στο ποίημα “Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ”, το οποίο θαυμάσια μελοποίησε ο Δημήτρης Ζερβουδάκης, γίνεται έμμεση αναφορά στον Edgar Allan Poe και το ποίημά του “Το Κοράκι”, ένα από τα πιο γνωστά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Νίκος Καββαδίας έγραψε αυτό το ποίημα για τον Καίσαρα Εμμανουήλ, ποιητή που ανήκε στο ρεύμα του Μετασυμβολισμού, ο οποίος είχε μεταφράσει “Το Κοράκι” του Poe. Γράφει, λοιπόν, ο Καββαδίας στο ποίημά του για τον Καίσαρα Εμμανουήλ:
“Κάτι που θα ‘κανε γοργά να φύγει το κοράκι,
που του γραφείου σας πάντοτε σκεπάζει τα χαρτιά·
να φύγει κρώζοντας βραχνά, χτυπώντας τα φτερά του,
προς κάποιαν ακατοίκητη κοιλάδα του Νοτιά”
Νικόλας Άσιμος – Ουλαλούμ (Μουσ. Νικόλας Άσιμος, Ποίηση Γιάννη Σκαρίμπα)
Ο Νικόλας Άσιμος μελοποίησε το ποίημα “Ουλαλούμ” του Γιάννη Σκαρίμπα, το οποίο πολλοί συγχέουν με το “Ουλαλούμ” του Edgar Allan Poe, ενώ υπάρχουν και άλλοι που θεωρούν πως ο Σκαρίμπας βασίστηκε στο ποίημα του Poe κι έγραψε τη δική του εκδοχή.
Σε άρθρο του, μάλιστα, με τίτλο “Σκαρίμπας στο σχολείο”, στην Καθημερινή, το 2006. ο καθηγητής Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος αναφέρει “Στα νέα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» της Γ΄ Γυμνασίου περιλαμβάνεται και το ποίημα του Σκαρίμπα «Ουλαλούμ». Δεν συζητώ αν παιδιά αυτής της ηλικίας είναι δεκτικά της ατμόσφαιρας του Πόε, έστω και φιλτραρισμένης ευβοϊκά από τον Σκαρίμπα”.
Τι σημαίνει, όμως, Ουλαλούμ;
Στο ίδιο άρθρο, ο καθ. Τριανταφυλλόπουλος σημειώνει “Όσον αφορά τον τίτλο, η γραφική συγγένεια του αραβικού ulalum με την Ulalume είναι πραγματικά εντυπωσιακή, ενδέχεται πάντως να πρόκειται για απλή σύμπτωση. Αν δεν δοθεί η ερμηνεία της αραβικής λέξης, η ετυμολογική συνάφεια μένει μετέωρη και άρα ανώφελη για την ερμηνεία του ποιήματος. Είχα εικάσει παλαιότερα ότι το ηχολαλικό Ulalume έρχεται από το λατινικό «ululo», ομόρριζο και συνώνυμο του «ολολύζω» (και του νεοελληνικού «ουλουλάω»). Άλλωστε, ένας ολολυγμός είναι το ποίημα του Αμερικανού, ολολυγμός και του Χαλκιδαίου – μετριασμένος πάντως, παρά τη διάτορη κραυγή του Άσιμου”.
Το χειρόγραφο του Γιάννη Σκαρίμπα (από τα άπαντα του ποιητή, που κυκλοφόρησαν απ’ τις εκδόσεις Νεφέλη)
Σύμφωνα με το σημείωμα της κόρης του ποιητή, Τασίας Σελέκου, η οποία δημοσιοποίησε το χειρόγραφο του “Ουλαλούμ” στην πρώτη έκδοση των απάντων του Γιάννη Σκαρίμπα από τις εκδόσεις Νεφέλη (2010), ο Σκαρίμπας επεξεργάστηκε το ποίημά του το 1978, σαράντα δύο χρόνια μετά την πρώτη του δημοσίευση.
Νίκος Μαϊντάς – Σιωπή (Μουσ. Νίκος Μαϊντάς, ποίηση Edgar Allan Poe)
Για τις ανάγκες της θεατρικής παράστασης “Dark Romance +Edgar Allan Poe”, σε σκηνοθεσία της Ξανθής Ταβουλαρέα, ο Νίκος Μαϊντάς (πρώην μπασίστας και τραγουδιστής των Magic de Spell, ο οποίος πέθανε στις 31/08/2021), συνέθεσε και ερμήνευσε το τραγούδι “Σιωπή” μελοποιώντας στίχους του Poe. Στο τραγούδι συμμετείχε με απαγγελία η σκηνοθέτιδα. Τον Edgar Allan Poe στην παράσταση ενσάρκωσε ο Ηλίας Γκογιάννος.
